Armia francuska w Wielkiej Wojnie
Drogi pułkowniku!
Napisał Pan książkę piękną, zajmującą i pożyteczną. Książkę tę czytać będą nasi towarzysze broni, ażeby lepiej i dokładniej zrozumieć wypadki wielkiej wojny, bliżej poznać warunki, w jakich żyli i walczyli w ciągu bez mała lat pięciu.
Miło im będzie wysłuchać objaśnień towarzysza, który cały ten okres czasu przebył naprzemian w linii i w sztabie. Rany Pańskie wzbudzą większe zaufanie, niż zasłużone palmy krzyża wojennego. Nadto książka Pana staje się niezbędną dla historii wojny światowej, bowiem uwydatnia okoliczności, w jakich się ta wojna toczyła. Budzi więc zainteresowanie szerszej publiczności.
Opisując całokształt działań i przeżyć armii wykazuje Pan, że sztab jej, jest to układ nerwowy tego potężnego i złożonego tworu. Sztab przekazuje mózgowi - dowództwu - wszelkie wrażenia z zewnątrz i wprawia w ruch jej części składowe. Sztab wyraża wolę dowództwa i warunkuje jej urzeczywistnienie; jest to istotny łącznik między mózgiem, a siłą fizyczną.
Wskazuje Pan na podstawie przeżytych przykładów, działalność tych wszystkich broni i służb, które konieczność ostatnich czasów podczas wielkiej wojny, powiększyła i skomplikowała, dla sprostania nowym wymaganiom wojny współczesnej. Czytelnicy Pańscy ponownie przeżyją minione dni historyczne. Zrozumieją doniosłość tych działów pracy sztabu, których znaczenie zapoznawano, nie znając ich bliżej, a które w zwycięstwie zajmują tak poczesne miejsce.
Należy zresztą stwierdzić, że rola sztabu w wojsku niemieckim była jeszcze bardziej doniosła, niż we francuskim. Sztab niemiecki nie zadowala się przygotowaniem postanowień dowództwa i zapewnieniem ich wykonania; powoduje wydawanie postanowień i ponosi za nie odpowiedzialność, a nawet zastępuje wielokrotnie dowódcę. Potwierdzają to dwa przykłady historyczne.
Z przedmowy generała Charlesa Mangina