Ludzie i bestie
„Ludzie i bestie / Rabacja Galicyjska" - to już jedenasta pozycja książkowa w literackim dorobku Stanisława Białonia z miejscowości Łużna.
Inspiracją do napisania tej książki zawartej w 27 rozdziałach, mającej na celu przypomnienie tragicznych wydarzeń, jakie miały miejsce podczas Rabacji Galicyjskiej. było spotkanie autorskie w Domu Kultury w Łużnej. Pomysł podsunął autorowi Henryk Waląg, potocznie zwany „Pingwinem", którego niestety nie ma już wśród żywych. Jak pisze sam autor: Temat ten, oprócz przypomnienia, ma jeszcze drugi cel. Jest ostrzeżeniem. Gdy następuje tak drastyczny podział społeczeństwa, jaki mamy obecnie, to łatwo można dać ponieść się emocjom. A wtedy nawet spokojny człowiek może się przemienić w bestię.
A tak autor przybliża istotę książki w słowie wstępnym:
„Książka Ludzie i Bestie, którą trzymasz w ręku, Czytelniku, jest tylko częściowo moim dziełem. W znacznej mierze opiera się na wydanej w 1896 roku książce Stanisława Schihura-Pepłowskiego pt. Krwawa karta. Opowieść z przeszłości Galicyi (Lwów, nakładem Księgarni Gubrynowicza i Schmidta). Dzieło to znajduje się dziś w domenie publicznej - prawa autorskie do niego wygasły, dzięki czemu należy ono do wspólnego dziedzictwa. Publikacje takie są naszymi wrotami do przeszłości: stanowią nieoceniony dorobek historyczny i kulturowy oraz źródło wiedzy o dawnych czasach. W niniejszym opracowaniu znalazły się również fragmenty pamiętników i wspomnień uczestników tamtych tragicznych wydarzeń - ocalałych ofiar, członków ich rodzin, duchownych, a także urzędników publicznych. Przywołałem także sylwetki głównych przywódców rabacji galicyjskiej i ich pomocników, starając się wskazać motywy ich działań. Wydarzenia te rozegrały się w lutym 1846 roku na terenach kilku powiatów - od Tarnowa po Nowy Sącz, od Jasła po Miechów. Ich skala i znaczenie historyczne zasługują na przypomnienie. Zebrałem więc źródła, dodałem kilka wątków prawdziwych i połączyłem je w spójną całość. Niech fakty przemówią same za siebie, a Czytelnik oceni, czy słusznym było je odświeżyć. Warto przy tym pamiętać, że wiele wydarzeń - nawet tych o doniosłym znaczeniu - miewa niepozorny początek, a kończy się tragedią wielu ludzi. Historia lubi się powtarzać, choć nigdy dosłownie."